Ptasznik metallica to jedno z najbardziej fascynujących stworzeń w świecie terrarystyki. Jego niezwykłe metaliczne ubarwienie, interesujące zachowania i specyficzne wymagania hodowlane przyciągają uwagę zarówno doświadczonych hodowców, jak i osób dopiero rozpoczynających swoją przygodę z ptasznikami. W niniejszym artykule przybliżymy charakterystykę tego gatunku oraz omówimy jego zachowanie w warunkach terrarium, co pozwoli lepiej zrozumieć potrzeby tego wyjątkowego pająka i zapewnić mu odpowiednie warunki do życia.
Poecilotheria metallica – pochodzenie i systematyka
Ptasznik metallica, znany również pod nazwą naukową Poecilotheria metallica, należy do rodziny Theraphosidae i rodzaju Poecilotheria. Gatunek ten został odkryty i opisany naukowo dopiero w 1899 roku przez brytyjskiego arachnologa Reginalda Innesa Pococka. Jego naturalne środowisko to niewielki obszar w południowo-wschodnich Indiach, a dokładniej w stanie Andhra Pradesh, gdzie zamieszkuje lasy deszczowe.
Ptasznik metallica jest obecnie zagrożony wyginięciem w swoim naturalnym środowisku ze względu na postępującą degradację lasów i bardzo ograniczony zasięg występowania. W 2008 roku został wpisany na Czerwoną Listę Gatunków Zagrożonych IUCN.
Co ciekawe, nazwa „metallica” nie pochodzi, jak mogłoby się wydawać, od zespołu muzycznego, lecz od metalicznego, niebieskiego ubarwienia pająka. Ten rzadki gatunek należy do ptaszników nadrzewnych, co ma kluczowe znaczenie przy projektowaniu jego terrarium i zapewnieniu mu odpowiednich warunków bytowych.
Charakterystyka ptasznika metallica
Poecilotheria metallica to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i pożądanych ptaszników w świecie terrarystyki, głównie ze względu na swoje spektakularne ubarwienie. Dorosłe osobniki wyróżniają się intensywnie niebieskim, metalicznym kolorem ciała z delikatnymi białymi wzorami na odnóżach i opistosomie (odwłoku), które tworzą charakterystyczny, niepowtarzalny wzór.
Samice tego gatunku osiągają rozmiar około 7-8 cm długości ciała i rozpiętość odnóży do 15-17 cm. Samce są nieco mniejsze i smuklejsze, dorastając do około 6-7 cm długości ciała. Warto zauważyć, że samica Poecilotheria metallica żyje znacznie dłużej niż samiec – samice mogą dożyć nawet 12-15 lat, podczas gdy samce zazwyczaj żyją tylko 3-4 lata po ostatniej wylince.
Młode osobniki nie posiadają charakterystycznego niebieskiego ubarwienia – jest ono jaśniejsze i mniej intensywne. Pełne, metaliczne zabarwienie pojawia się dopiero po kilku wylinkach, co sprawia, że obserwowanie dorastającego ptasznika jest fascynującym procesem dla hodowcy, który może śledzić stopniową transformację kolorystyczną swojego podopiecznego.
Zachowanie ptasznika metallica w naturze i terrarium
Poecilotheria metallica, jako przedstawiciel rodzaju Poecilotheria, wykazuje typowe dla ptaszników nadrzewnych zachowania. W naturze spędza większość życia na drzewach, gdzie buduje swoje kryjówki w szczelinach kory, dziuplach lub między liśćmi. Jest to gatunek o nocnym trybie życia – w dzień zazwyczaj ukrywa się w swoim schronieniu, a aktywność wykazuje po zmroku, kiedy wyrusza na polowanie.
W terrarium pająk metallica zachowuje swoje naturalne instynkty. Jest raczej płochliwy i unika kontaktu, preferując ucieczkę niż konfrontację. Należy jednak pamiętać, że ptaszniki z rodzaju Poecilotheria, w tym metallica, są znane z niezwykłej szybkości poruszania się, co może być zaskakujące dla niedoświadczonych hodowców i wymaga zachowania szczególnej ostrożności podczas obsługi terrarium.
Ptaszniki z rodzaju Poecilotheria, w tym metallica, należą do tzw. Old World Tarantulas (ptaszniki Starego Świata), które nie posiadają włosków parzących, ale za to dysponują silniejszym jadem niż ptaszniki Nowego Świata.
Ugryzienie Poecilotheria metallica może być bolesne i powodować różne objawy, takie jak ból, obrzęk, skurcze mięśni, a nawet przejściowe zaburzenia neurologiczne. Z tego powodu nie jest to gatunek polecany dla początkujących hodowców, a podczas jakichkolwiek manipulacji w terrarium należy zachować szczególną ostrożność i nigdy nie podejmować prób dotykania czy brania pająka do ręki.
Specyficzne zachowania godowe i rozmnażanie
Rozmnażanie ptasznika metallica jest procesem fascynującym, ale wymagającym doświadczenia i odpowiedniego przygotowania. Samce po osiągnięciu dojrzałości płciowej (zazwyczaj po 1,5-2 latach) wyruszają na poszukiwanie samic. W terrarium proces kojarzenia musi być ściśle kontrolowany przez hodowcę, gdyż istnieje realne ryzyko, że samica zaatakuje i zje samca.
Przed wprowadzeniem samca do terrarium samicy, należy upewnić się, że jest ona po wylince i odpowiednio nakarmiona, co zmniejsza ryzyko agresji z jej strony. Kopulacja trwa zazwyczaj kilka minut, po czym samiec powinien zostać natychmiast usunięty, aby zapewnić mu bezpieczeństwo. Po udanym zapłodnieniu samica Poecilotheria metallica tworzy kokon z jajami po około 2-3 miesiącach, który zawiera od 80 do 150 jaj. Młode ptaszniki wylęgają się po kolejnych 6-8 tygodniach.
Hodowcy często decydują się na inkubację kokonu poza terrarium samicy, co zwiększa szanse na przeżycie większej liczby młodych. Jest to szczególnie istotne w przypadku tak rzadkiego i cennego gatunku, jakim jest metallica.
Wymagania hodowlane i aranżacja terrarium
Zapewnienie odpowiednich warunków w terrarium jest kluczowe dla zdrowia i dobrostanu ptasznika metallica. Jako gatunek nadrzewny, wymaga on terrarium o pionowej orientacji, z większą wysokością niż szerokością. Dla dorosłego osobnika zaleca się terrarium o wymiarach minimum 30x30x45 cm (szerokość x głębokość x wysokość), choć większe zawsze będzie lepszym wyborem.
Wnętrze terrarium powinno zawierać:
- Pionowe elementy, takie jak kora, gałęzie lub sztuczne pnie, po których pająk będzie mógł się wspinać
- Kryjówkę umieszczoną na wysokości, np. w postaci korka lub kokosa
- Podłoże utrzymujące wilgotność, takie jak torf, włókno kokosowe lub mieszanka ziemi do roślin bez nawozów
- Małe naczynie z wodą, regularnie wymienianą
- Opcjonalnie żywe rośliny, które pomogą utrzymać wilgotność i wzbogacą środowisko
Temperatura w terrarium powinna utrzymywać się w zakresie 24-28°C w ciągu dnia, z możliwym spadkiem do 22-24°C w nocy. Wilgotność powinna być utrzymywana na poziomie 70-80%, co można osiągnąć przez regularne zraszanie ścian terrarium i podłoża. Zbyt niska wilgotność może prowadzić do problemów z wylinką, natomiast zbyt wysoka sprzyja rozwojowi pleśni i grzybów.
Terrarium powinno być wyposażone w system wentylacji, który zapewni wymianę powietrza, jednocześnie nie powodując nadmiernego wysuszenia środowiska. Równowaga między wilgotnością a wentylacją jest jednym z największych wyzwań w hodowli tego gatunku.
Żywienie i pielęgnacja
Ptasznik metallica jest aktywnym drapieżnikiem polującym na różne owady. W terrarium można go karmić:
- Świerszczami
- Karaczanami (np. argentyńskimi lub dubia)
- Szarańczą
- Larwami mącznika młynarka
- Innymi bezkręgowcami odpowiedniej wielkości
Dorosłe osobniki powinny być karmione 1-2 razy w tygodniu, natomiast młode częściej – 2-3 razy w tygodniu. Wielkość pokarmu powinna być dostosowana do wielkości pająka – optymalnie zdobycz nie powinna być większa niż odwłok ptasznika. Warto regularnie urozmaicać dietę, co zapewni pająkowi dostęp do wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Jeśli chodzi o pielęgnację, terrarium powinno być regularnie czyszczone z resztek pokarmu i odchodów. Co kilka miesięcy warto przeprowadzić gruntowniejsze czyszczenie, wymieniając część podłoża. Należy jednak pamiętać, aby nie niepokoić pająka zbyt często, szczególnie podczas wylinki, która jest dla niego okresem szczególnej wrażliwości i stresu.
Warto również obserwować zachowanie pająka – odmowa jedzenia przez dłuższy czas może oznaczać zbliżającą się wylinkę, ale także problemy zdrowotne. Podobnie jak nadmierna nerwowość, nietypowe pozycje ciała czy zmiany w wyglądzie mogą być sygnałami alarmowymi wymagającymi interwencji.
Wyzwania i problemy w hodowli
Hodowla ptasznika metallica, choć niezwykle satysfakcjonująca, niesie ze sobą pewne wyzwania. Jednym z nich jest wysoka cena zakupu – ze względu na rzadkość występowania i popularność wśród kolekcjonerów, metallica pająk należy do najdroższych gatunków ptaszników na rynku, co czyni go inwestycją wymagającą przemyślenia.
Kolejnym wyzwaniem jest zapewnienie odpowiedniej wilgotności bez nadmiernego rozwoju pleśni czy grzybów w terrarium. Wymaga to regularnego monitorowania warunków i odpowiedniej wentylacji. Zbyt suche środowisko może prowadzić do problemów z wylinką, podczas gdy zbyt wilgotne sprzyja rozwojowi patogenów, które mogą zagrażać zdrowiu pająka.
Należy również pamiętać o potencjalnym zagrożeniu związanym z jadem tego gatunku. Choć ptaszniki rzadko gryzą bez prowokacji, należy zawsze zachować ostrożność podczas jakichkolwiek czynności w terrarium, używając długich pęset i unikając bezpośredniego kontaktu z pająkiem. Nigdy nie należy podejmować prób brania ptasznika metallica do ręki, niezależnie od tego, jak oswojony może się wydawać.
Dla osób zainteresowanych rozmnażaniem, wyzwaniem może być znalezienie partnera dla samicy oraz przeprowadzenie bezpiecznego kojarzenia, które wymaga doświadczenia i odpowiedniego przygotowania. Jednak sukces w rozmnażaniu tego rzadkiego gatunku może przynieść nie tylko satysfakcję, ale również przyczynić się do jego zachowania w hodowlach.
Mimo tych wyzwań, hodowla ptasznika metallica może być niezwykle satysfakcjonująca. Obserwowanie tego pięknego, niebieskiego pająka w odpowiednio zaaranżowanym terrarium to prawdziwa przyjemność dla miłośników egzotycznych zwierząt. Jego niecodzienna uroda, fascynujące zachowania i rzadkość występowania czynią go prawdziwym klejnotem w kolekcji każdego terrarysty.